نابرده رنج گنج میسر نمی شود
بدون زحمت چیزی عاید نمی شود


ناخن خشک

خسیس و تنگ نظر


نازکش داری ناز کن، نداری پاتو رو به قبله دراز کن.

حسرت کسی را خوردن که مورد مهر و عنایت بی حد قرار گرفته است.


نان به نرخ روز خوردن

مطابق با اوضاع و شرایط پیش رفتن. تغییر موضع و موقعیت با شرایط روز.


نان به هم قرض دادن

دونفر که به خاطر عمل متقابل و با چشم داشت تلافی به یکدیگر خدمت کرده و به نفع هم کار کنند.


نان در خون زدن و خوردن
وصف تیره روزی، و اندوه و ملال فراوان.


نان کسی را آجر کردن

کسی را بیکار کردن، نان کسی را بریدن و جلوی روزی او را گرفتن، قطع کردن روزی و درآمد کسی.


نان کور

چشم و دل گرسنه و تنگ نظر، خسیس و بی خیر.


نتق نکشیدن

دم بر نیاوردن از روی ترس و تهدید کسی.


نخود هر آش

به کسی می گویند که خود را در هر ماری دخالت میدهد و اظهار نظر می کند.


نخورده ایم نان گندم اما دیده ایم دست مردم

اگر از چیزی بهره مند نبوده ایم و آن را نداشتیم و خود تجربه نکرده ایم اما از آن می دانیم و با آن آشنا هستیم.


نردبان پله پله

پیشرفت و ترقی و اصولاً موفقیت در هر کاری کم کم و به تدریج حاصل میشود نه یک شبه و ناگهانی


نرود میخ آهنین در سنگ

کار نشدنی و محال، کسی را می گویند که حرف یا نصیحت در گوش یا مغزش فرو نمیرود و همچنان به کار خود ادامه میدهد


نزده می رقصه

خود بخود اهل کار نادرستی بودن و احتیاجی به بهانه یا مساعد بودن، زمینه نداشتن


نشاشیدی شب درازه

وقت بسیار است، آخرش معلوم می شود. به کسی که از همان اول کار نتیجه گیری کرده و به خود مطمئن باشد و خود را محفوظ و بی مشکل و حساب پس داده بداند


نشسته لب گود میگه لنگش کن

کسی که در موقعیت و موضع راحت و بی دردسر قرار داشته و به طرف مقابل تکلیف یا پیشنهاد انجام کاری سخت می کند


نفوس بد زدن

پیش بینی کردن به بدی و شر یا غم و ناامیدی


نقره داغ کردن

تنبیه پولی کردن، جریمه و گوشمالی به طریقه نقدی و مالی


نقل مجلس

حرف یا موضوع خاصی که ورد زبان بوده و در همه جا و همه کس از آن صحبت می شود


نم پس ندادن

در دو معنی: 1- خساست، کسی که از طرف او چیزی به دیگران (مادی و معنوی) نرسد 2- رازداری، کسی که حرف دل خود را نمیزند و چیزی بروز نمی دهد


نمک به حرام

قدرنشناس، بی چشم و رو


نمک به زخم پاشیدن

غم و ناراحتی کسی را تشدید و یا خاطره آن را زنده کردن


نمک خوردن و نمکدان را شکستن

بی چشم و رویی، ناسپاسی و نمک نشناسی


ننه! سنگ نیم منه

جواب بچه بهانه گیر را به ننه (مادر) گفتن بی امان خواهش و بهانه داشته باشد و اشاره به اینکه: مادر عاشق با گذشت است که همیشه در مقابل آزار و اذیت و کوتاهی و نادانی فرزندش گذشت کرده و نیم من می شود


نه به آن شوری شور، نه به این بی نمکی

هر چیزی باید متعادل باشد، افراط و تفریط درست نیست


نه به داره نه به باره

اشاره به قطعی و حتمی نبودن کاری


نه بیل و نه سه پایه، پلو میخوره تو سایه

اشاره به آدم خوش شانسی که بدون تحمل رنج و زحمت و دردسر زندگی اش هم بهتر از دیگران باشد


نه چک زدیم نه چونه، عروس اومد تو خونه

بدون رنج و زحمت صاحب چیزی شدن و به هدف رسیدن


نه خود خورد نه کس دهد، گنده کند به سگ دهد

خسیسی که مالش را نه برای خود خرج کند و نه به دیگران ببخشد بالاخره به طریقی مالش به هدر خواهد رفت


نه راه پس داره نه راه پیش

کسی که در بن بست و مشکلی لاینحل قرار گرفته و هیچ چاره ای نداشته باشد،گیر کردن بر سر دو راهی و بلاتکلیف ماندن


نه سیخ بسوزه نه کباب

در کاری بهترین و متعادل ترین روش را پیش گرفتن، بطوری که به هیچکدام از دو طرف ضرری وارد نیاید


نه قم خوبه نه کاشون، لعنت به هر دوتاشون

اشاره مزاح گونه به بعضی از خصلت های نه چندان خوب مردم این دو شهر (و صد البته که در همه جا آدم های خوب و بد وجود دارند)


نه گذاشت نه برداشت

ناگهان و بدون مقدمه و صریح و بی ملاحظه حرف نادرست و نامربوطی را به طرف مقابل گفتن


نو دیده، قبا ندیده

اشاره به آدم بی ظرفیت و ندید بدیدی که تازه به مال و منالی رسیده باشد و با خود نمایی هرچه را به رخ این و آن بکشد


نو که اومد به بازار، کهنه میشه دل آزار

معمولاً با روی کار آمدن هر چیز نو و تازه، چیز قدیمی مورد کم توجهی و بی مهری قرار گرفته و از قدر و منزلتش کاسته می شود


نوبرش را آوردنه

خطاب به کسی که برای انجام کاری منت گذارده و یا به چیزی نازیده و پز بدهد، چنان که گویی آن کار فقط از او بر می آمده و یا آن چیز را فقط او دارد


نوشدارو پس از مرگ سهراب

چاره جویی و علاج واقعه بعد از وقوع، کار یا کمکی که در زمان لازم انجام نشده و پس از اینکه کار از کار گذشت در صدد کمک و اصلاح برآیند


نونش تو روغنه

کسی که کار و بار و وضع مالی خوب و روبراهی دارد


نوکر بی جیره مواجب

کسی که خدمت مفت و بدون مزد بکند


نیش عقرب نه از ره کین است، اقتضای طبیعتش این است

کسی یا چیزی که ذاتی و بی غرض و بدون اختیار آزاردهنده و ناراحت کننده و مشکل آفرین و در ضمن تغییر ناپذیر باشد


نکرده کار را نبر به کار

شخص بی تجربه و بی اطلاع را نباید وارد کار کرده و کار را به او سپرد

این ضرب المثل ها رو خیلی دوس دارم